สัตว์เลี้ยงท้องผูก...ใช้ยาอะไรดี

สัตว์ป่วยขาประจำของผมตัวที่ต้องมาเจอะเจอกันเสมอในทุกเดือน มีอยู่2-3 ตัวครับ ไม่ได้ป่วยรุนแรงอะไรมากหรอกนอกจาก"อาการท้องผูก" แต่ต้องช่วยกันรักษาด้วยวิธีต่างๆ ทั้งสวน ควัก ล้วง ใช้ความพยายามทุกวิถีทางเพื่อนำอุจจาระเจ้าปัญหาออกมาให้ได้ กว่าสัตว์จะได้สบายตัวขึ้นต้องผ่านขั้นตอนต่างๆ หนักหนาเอาการล่ะครับ สัตว์ต้องเจ็บตัว เจ้าของสัตว์ยืนมองด้วยความสงสาร และสำหรับสัตวแพทย์นั้นรักษาสัตว์ด้วยความสงสารและด้วยความทนเหม็น บางตัวก็ถึงขั้นเหม็นเอามากๆ ทีเดียว เมื่อประมวลประสบการณ์ในการล้วงอุจจาระให้สัตว์ของผม พบว่าอาการท้องผูกมักเกิดในแมวมากกว่าสุนัขครับ
วิธีการสังเกตแมวท้องผูก แมวตัวไหนไม่ได้ถ่ายมาหลายๆ วัน มักมีอาการที่เจ้าของพึงสังเกต เช่น ตัวแห้งขาดน้ำ ขนหยาบหยอง กินอาหารน้อยลงหรือไม่ยอมกินอาหาร อาจรุนแรงถึงขั้นอาเจียน มีน้ำลายไหลออกมาจากปากเลยก็มี ถ้าคลำบริเวณท้องจะพบก้อนแข็งของอุจจาระได้อย่างชัดเจน ผู้เลี้ยงควรหมั่นสังเกตสัตว์เลี้ยงให้ดีโดยเฉพาะสุนัขหรือแมวตัวที่เคยมี ประวัติได้
รับอุบัติเหตุเกี่ยวกับกระดูกเชิงกราน ป่วยเป็นโรคของต่อมลูกหมากโต หรือสัตว์ตัวที่อายุมากๆ มักเป็นสาเหตุให้สัตว์ในภาวะนั้นๆ ไม่ค่อยขับถ่ายหรือถ่ายลำบาก หากสังเกตเห็นว่าสัตว์มีอาการท้องผูกในระยะแรกสามารถแก้ไขได้ด้วยการใช้ ยาระบาย ที่สำคัญคือต้องแก้ไขสาเหตุของอาการท้องผูกด้วย ถ้าปล่อยปละละเลยไม่ดูแลสัตว์เลี้ยงปัญหาท้องผูกอาจลุกลามที่นี้ต่อให้ ยาระบายไม่สาม
ารถช่วยได้แล้ว ต้องนำสัตว์ป่วยมาสวนทวาร ล้วงอุจจาระกันอยู่บ่อยๆ อย่างรายของสัตว์ป่วยเจ้าประจำของผมก็เป็นได้
สาเหตุของท้องผูก มีอยู่หลายสาเหตุ อาทิ กินอาหารซึ่งมีกากใยน้อย กินน้ำน้อย ขาดน้ำ สัตว์กินสิ่งที่ย่อยยาก กินสิ่งแปลกปลอม เช่น ก้อนขน กระดูกเข้าไป หรือสาเหตุจากพฤติกรรมหรือสิ่งแวดล้อมทำให้สัตว์ไม่ชอบขับถ่าย หรือสัตว์เป็นโรคที่ทำให้เจ็บปวดเวลาขับถ่าย ทำให้ไม่ยอมขับถ่ายอย่างเช่น มีเนื้องอก หรือเป็นฝีที่ต่อมลูกหมาก เป็นไส้เลื่อน มีความผิดปรกติของช่องเชิงการเป็นต้น สาเหตุต่างๆ เหล่านี้ล้วนทำให้สัตว์ขับถ่ายลำบากและเกิดท้องผูกได้ทั้งสิ้น

ยาระบายช่วยในการขับถ่ายช่วยให้สัตว์ถ่ายได้ง่ายขึ้นมีอยู่หลายชนิดด้วยกัน แบ่งได้เป็น 4 กลุ่มใหญ่คือ
1.ยาระบายที่ช่วยหล่อลื่นก้อนอุจจาระในลำไส้ และยังทำให้อุจจาระอ่อนนุ่มขึ้น
2. ยาที่ทำให้อุจจาระจับตัวเป็นก้อน
3. ยาที่ทำให้เพิ่มแรงดันในลำไส้
4. ยาที่กระตุ้นลำไส้ใหญ่โดยตรง
ยาชนิดที่ช่วยหล่อลื่น และทำให้อุจจาระอ่อนนุ่มขึ้นถือว่า เป็นยาตัวเลือกที่นิยมใช้มากชนิดหนึ่งในทางสัตวแพทย์ครับ
ยาในกลุ่มนี้มักเป็นที่รู้จักกันในชื่อการค้าเช่น Agarol หรือตัวยาออกฤทธิ์คือ mineral oil แต่บางท่านอาจรู้จักกันในชื่อของ liquid paraffin มีลักษณะเป็นของเหลว หนืดข้นเหมือนน้ำมันพืช ไม่มีกลิ่น ไม่มีสี แม้ว่ามีลักษณะคล้ายน้ำมันพืช แต่ mineral oil มีคุณสมบัติแตกต่างจากน้ำมันพืชอย่างสิ้นเชิง ซึ่งน้ำมันพืชนั้นย่อยและดูดซึมได้จึงไม่สามารถคงอยู่ในทางเดินอาหารเพื่อ เคลือบและห
ล่อลื่นอุจจาระที่แข็งในลำไส้ได้ ขณะที่คุณสมบัติของ mineral oil คือไม่สามารถย่อยและไม่ดูดซึมได้ในทางเดินอาหารทำให้คงอยู่ในทางเดินอาหาร จึงสามารถเคลือบ หล่อลื่นและทำให้อุจจาระที่เป็นก้อนแข็งในทางเดินอาหารอ่อนตัวนิ่มขึ้น ส่วนมากแล้วจะใช้ในรายที่มีปัญหาท้องผูกระยะแรกที่ยังไม่รุนแรง ด้วยการป้อนให้สัตว์ตัวที่ท้องผูกกิน โดยเฉพาะในรายที่ท้องผูกจากปัญหาก้อนขนซึ่งสัตว์เลียและกินขนนเข้าไปพันขวาง ทางเดินอ
าหาร หรือในแมวตัวที่มีปัญหาสำไส้ใหญ่ขยายใหญ่ ทำให้อุจจาระค้างอยู่ที่ลำไส้ใหญ่เป็นปริมาณมากและการบีบตัวของกล้ามเนื้อเรียบของลำ
ให้ ใหญ่ทำงานได้ไม่เต็มที่ การถ่ายอุจจาระจึงลำบาก สัตว์เจ็บปวดมาก mineral oil เป็นยากิน หรือนำมาสวนทวารเพื่อทำให้การอุจจาระที่อุดตันอยู่ที่ลำไส้นุ่มขึ้น ลื่นขึ้น ถ่ายได้ง่ายขึ้น
ยาระบายในรูปแบบที่ช่วยหล่อลื่นอุจจาระและทำให้อุจจาระอ่อนนุ่มนี้ ถือว่ามีความปลอดภัยหรือมีผลกระทบในการใช้กับสัตว์ป่วยน้อยมาก สามารถให้ได้ในลูกสัตว์ สัตว์ตัวที่ตั้งท้อง หรือสัตว์แก่ แต่สิ่งที่ต้องระวังในการใช้คือการสำลักจากการป้อน mineral oil ให้สัตว์กิน เนื่องจากว่ายาที่ว่ามีรสชาติที่ไม่น่ากิน ข้น หนืด กลืนลำบากสัตว์หลายๆ ตัวมักปฏิเสธการกินยา ทำให้สำลักลงคอ ลงปอดได้ง่ายๆ และอาจทำให้ปอดบวม ปอดอักเสบตามมา ดังนั้นจึงไม่ควรป้อนให้กับสัตว์ที่มีความเสี่ยงต่อการสำลักได้ง่ายเช่น ป้อนตอนที่สัตว์ไม่รู้สึกตัวหรือกำลังหลับอยู่ สัตว์ที่มีความสามารถในการกลืนผิดปรกติ กำลังอาเจียน สัตว์ตัวที่ยังอายุน้อยมากๆ หรือตัวที่มีหลอดอาหารโป่งพอง ท้องอืดเป็นต้น
สำหรับปริมาณที่ให้สัตว์กินนั้นขึ้นอยู่กับขนาดของตัวสัตว์ สำหรับสุนัขให้กินได้ประมาณครั้งละ 2 - 60มิลลิลิตร ส่วนในแมวให้กินได้ประมาณครั้งละ 2 - 10 มิลลิลิตร ถ้าให้กินในปริมาณที่มากเกินไปอาจทำให้เกิดการถ่ายเหลว หรือมี mineral oil ไหลออกมาทางทวารหนักได้
ผลข้างเคียงของการใช้ยา สัตว์ตัวที่ต้องให้ยาระบายนี้ต่อเนื่องเป็นระยะเวลานานๆ อาจมีผลต่อการดูดซึมวิตามินที่ละลายในไขมันเช่น วิตามินเอ วิตามินดี วิตามินอีและวิตามินเค ลดการดูดซึมสารอาหารบางชนิดที่อาศัยไขมันในการดูดซึม และลดประสิทธิภาพของยาบางชนิดที่ละลายในไขมัน ฉะนั้นระยะเวลาที่เหมาะสมในการให้ยาระบายจำพวกmineral oil ต้องป้อนให้สัตว์ประมาณ 2 ชั่วโมงก่อนอาหาร หรือหลังอาหาร อย่างน้อย 2 ชั่วโมง เพื่อให้อาหารย่อยให้เรียบร้อยเสียก่อน จะช่วยลดปัญหาข้างต้นได้ การให้ยาระบาย mineral oil กับสัตว์เลี้ยงอย่างต่อเนื่อง บางส่วนที่ถูกดูดซึมได้ในทางเดินอาหารบ้าง ถ้า mineral oil ถูกดูดซึมเป็นเวลานานๆ ในปริมาณที่เพียงพอแล้วอาจทำให้เกิดผลกระทบต่อ ตับ และอวัยวะภายใน ส่งผลให้เกิดการอักเสบต่อตับหรืออวัยวะภายในได้ อย่างไรก็ตาม ยังไม่มีรายงานว่ามีผลกระทบต่อแมวในการใช้เป็นระยะเวลานานๆ เลย ถ้าจำเป็นต้องใช้ติดต่อกันเป็นระยะเวลานานๆ ควรปรึกษาและรับคำแนะนำจากสัตวแพทย์อย่างสม่ำเสมอ

เท่าที่แนะนำเป็นวิธีหนึ่งที่บรรเทาอาการท้องผูกของสัตว์เลี้ยงในระยะที่ไม่รุนแรงมา
ก นัก ซึ่งยังมียาระบายอีกหลากหลายชนิดที่มีให้เลือกใช้ตามความเหมาะสมของแต่ละ กรณีไป อย่างไรก็ตาม การแก้ไขไม่ให้สัตว์ท้องผูก ด้วยการปรับอาหารการกินให้เหมาะสม เพิ่มกากใย ให้ย่อยง่าย และกินน้ำให้เพียงพอ พาสัตว์เลี้ยงออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ สังเกตพฤติกรรมการขับถ่าย รวมทั้งสร้างสิ่งแวดล้อมที่ดีเพื่อให้สัตว์ขับถ่ายได้อย่างสะดวก เป็นต้นว่าผู้เลี้ยงแมวต้องหมั่นทำความสะอาดเปลี่ยนทรายในกระบะขับถ่าย สิ่งสำคัญต่างๆ เหล่านี้ถือเป็นวิธีป้องกันอาการท้องผูกที่ดีวิธีหนึ่งเลยทีเดียว จะได้ไม่ต้องป้อนยาระบายหรือต้องนำสัตว์ไปล้วงอุจจาระให้ลำบาก
ที่มา http://www.petgang.com/healthy/index.php?Group=11&Id=62